Bağlantılı… tabir-i diğer “müşterilerine müşterek”. “Kendi” neyden sakınıyorsa ve neyi sakınıyorsa bunu tebarüz ettirdikçe.. [ki bu tezahüratla değil muhtelif vesilelerle, gayet tabii görülerek işitilerek olur;] bir “kendi”nin başka “kendi”lerle münasebeti vuku bulur. “Sakınakları” ve “sakınıkları” üzerinden birbirlerine tedahül ederler. Yahut etmezler. Birbirlerine takdim ettikleri, arzettikleri yani katıldıkları şeyde ortakçıdırlar. Yahut takdimleri, arzları katılmama sebebidir telakkisiyle reddederler ve artık birbirlerinin buğzedicileridirler. Kendi, tabir-i diğer “nefs” bu alıp verme, verileni alma-almama, almayıp vermeme… ahvalinde mütemadiyen aynı şey üzere icap-kabul, müstecip müstekarr durmaz. Değişir. Hatta başkalaşır bile.
Şahsiyet dediğimiz şeyin arkasında, onu evirip çeviren işbu kültür, çevrim, evrim vardır. Oluşturumcusu da yahut yapılandırıcısı da kendidir. Sanii bulunduğu “kültür”ün tahaddüsünde ibdacı, bani, mahsul, fail, münfail mevkilerinden bir mevkiye geçeduran “kendi”, kendi benzerleriyle nasıl bir mevcut halk ederse, bir başka mevcutla ayrılışını da halk etmiştir.
Seçimler yaparız yani. Hem “seçimi” hem “seçme”yi yaparız seçişimizle. Seçilecek şeyleri yaparız, seçimlikleri seçili kılarız. Kendi kendimize kendimizi yaratırız. Sıfırdan değil ama. Diğer “kendi”lerin yarattığı “kendiceklik”leri içinde olayazan bir “kendi”miz oluşur, yapılır ve varolur yine yeniden mütemadiyen. Tabiyatımız her hal ve karda bir şahs-ı eserdir. Bi’l-hassa o kadar değiliz muhakkak. ;Çünkü birbenzerine, değişiğine katıla katıla da müşteriyizdir. Ve hem bir başkamızı, bir diğerimizi de benzerlerine katan müsteşeriyizdir.
Bir insan bir “kendi” olduğu kadar aynı zamanda “rami”dir bidayet, nihayet, ahiret. Bu iki keyfiyet (kendi ve rami) kendine katılanda ve bir katılan olarak kendinde olmak üzere iştiraında iki yönden karşılıklı ortaklık hasıl olan ve hasıl eden müşterekliğin rahmidir. Bu rahimden hangi etnisitenin –kavmiyetin- hangi nationalitenin –milliyetin- hangi personalitenin –şahsiyetin- çıktığı, çıkabildiği birdiğer bahistir ikincil sıradan.
Kendi ve rami olan insan, birbirine müşteriliklerine müşterek nice mekana sahiptir, çünkü (kendiliği ve ramiliğinden mevcut) hüviyetinden ve o hüviyetine şerik hemcinslerinden neşet eden mahalli, o hale muvafık, muzammun, mülazım, mutabık nice mekanı müktezadır; şartlar gerektirir bunu.
Yolculuk ikincil sıradan müşterekliklerin ilkidir. Fehm, hakkaniyet, işçilik, iyelik, tahammül, acelecilik… ve benzerleri gibi. “Kendi”nin aktif yahut pasif fiilleridir zaten bunlar. “Rami”nin müştereklikleri üçüncük sıradan olanlardır ve bunlar revan oluş ile ait oluş özellikleri taşıyan hadd ve resm’lerdir. Akrabalık gibi hemşehrilik gibi dostluk gibi hasımlık gibi mutluluk gibi güzellik gibi taraflık gibi. İkincil sıradan yani “kendi”ye irtibatlı müşterekliklerin “tersinden” bahsedilebilirken üçüncül sıradan olanların yani “rami”ye irtibatlı müşterekliklerin “zıttından” bahsedebiliriz.
İnsanın işbu kudretleri dünya sünnetleri karnında vacip olmak için yani dünyada dirilmek için “can”a muhtaçtır. Aksi halde sadece latifte, manevide vardırlar. Müşahedattan mücerrebata can şartı kayıtlıdır. Bi’l-hassa mücerret, mücellel ila kafidir, ancak öyle kifayet eder. Can kıyafeti olmaya insan bir hiçtir. Allah bizi “can vermedikçe” ne mesul tutar ne mükafat eder. Ölümden sonra dirilmek ile yaratılıştan sonra doğmak aynı minvaldedir.
Bu kadar lafı dijital çağda noksan kalanı tesbit ettirecek hatırlatma için döktüm önünüze. Hal-i hazır dijital mekanlar, canı katledenlerin cansız teklif ettikleri “kendi” ve “rami” ile sınırlı insan olmayı dayatmalarından bir dayatmadır. Cansız bağlantılılık, müşterilerine müştereklikleri kaidesizliğe mahküm makine bağdaşmasından başka bir şey değildir. Orada “tatmin ve mutmain” yoktur.
Anlamasız düşünce bir hiç ise nasıl, sonuçlamasız (dijitalde mesela) musahabenin; ve yapımsız meslek bir hiç ise nasıl, kullanmasız enformasyon saçımı da aynı şeylerdir. Bi’idrak haşarelerin halden hale akışını yönlendiren bilim adamı (epistemik cemaat üyesi) emsal bir müdir bugün halkların doğurduğu, nettaşın doğurduğu malumatı bi’şeyde kullanıyor ama neyde kullandığından nettaş bihaber.
